جاده کند روی دمکراسی در چین

موضوعی که از نگاه بسیاری از کارشناسان خاور دور مصداقی بر اعمال اصلاحات در این کشور کمونیستی محسوب می‌شود.

از سوی دیگر افزایش اعتراضات اجتماعی و همچنین انتقادهای سازمان‌های غیر دولتی در چین بیانگر نیاز شدید این کشور به شکل گیری جامعه‌ای آزاد در این کشور است.

به همین بهانه جواد حمیدی همکار سرویس بین الملل همشهری گفت‌وگویی اختصاصی با جیم سیسر – سفیر سابق آمریکا در چین – ترتیب داده است.

گفتنی است سیسر به مدت هجده سال نماینده مردم ایالت تنسی آمریکا در کنگره بوده است.

• آقای سیسر آیا چین در حال تجربه اصلاحات دموکراتیک است؟

می‌توان به این سؤال پاسخی مثبت داد اما باید اضافه کرد این اصلاحات بسیار محتاطانه و در عرصه‌هایی محدود صورت گفته است.

• ممکن است برخی از این موارد اشاره کنید؟

برای مثال انتخابات روستایی؛‌ در چین حدود 930 هزار روستا وجود دارد که روستاییان ساکن در آنها نزدیک به هفتاد و پنج درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.

انتخابات روستایی به این جامعه بزرگ در چین اجازه می‌دهد تا رهبران و یا نمایندگان روستایی را به طور مستقیم انتخاب کرده و روانه کمیته‌ها نمایند.

مورد دیگر اعطا اجازه نام نویسی به شهروندان چینی در کمیته اجرایی حزب کمونیست این کشور است. اگرچه در حال حاضر نظارت شدیدی بر کاندیدها می‌شود اما صرف این اجازه در دهه‌های گذشته در حکومت بسته چین بسیار دور از ذهن بود.

برگزاری جلسات علنی در مجلس خلق چین. این تحول نیز برای اولین بار در سال 2005 رخ داد و به مردم این کشور این اجازه داده شد تا نگرشی دقیق‌تر از نحوه قانون‌گذاری در کشورشان به‌دست آورند.

• نقش اعتراضات عمومی در پیشبرد این روند تا چه اندازه بوده است؟

طی سال‌های اخیر چین شاهد افزایش تظاهرات اعتراض آمیز داخلی بوده است که عموماً از نارضایتی مردم از تعمیق شکاف بین قشر ثروتمند و فقیر و همچنین تمایز آشکار در زندگی شهری و روستایی در این کشور ناشی می‌شود.

بین سال‌های 1994 تا 2004 میزان اعتراضات و تظاهرات مردمی در چین از ده هزار مورد به هفتاد و چهار هزار مورد افزایش یافته است که نقطه اوج آنها به تصرف زمین‌ها مربوط می‌شد.

این عدد بر اساس آمار موثق در سال 2008 تا هشتاد و پنج هزار مورد افزایش یافته است. بدیهی است در چنین شرایطی هر نظام حکومتی هوشمند تهدیدی احساس می‌کند که باید برای مقابله با آن راهکاری مناسب بیابد.

• نقش جامعه مدنی را در این روند چگونه ارزیابی می‌کنید؟

همسو با تظاهرات داخلی، ‌طی دهه گذشته بر تعداد سازمان‌های غیر دولتی یا همان NGO ها در چین نیز افزوده شده است. در سال 1998 تنها چهار هزار و پانصد NGO در چین به ثبت رسیده بود در حالی که این تعداد در سال گذشته به سیصد و هفده  هزار سازمان غیر دولتی افزایش یافته است.

همانگونه که می‌دانید سازمان‌های غیر دولتی در جوامع دموکراتیک نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این نقش حتی در حکومتی خودکامه همچون چین نیز مشهود است. NGO ها در چین همسو با انعکاس مخالفت‌های داخلی، در اعتلای فعالیت‌های مربوط به شکل گیری جامعه مدنی بسیار مؤثر هستند.

• دورنمای اصلاحات دموکراتیک در چین چگونه است؟

بسیاری از کارشناسان خاوردور بر این باورند تحقق آزادی سیاسی در چین به توسعه اقتصادی در این کشور خواهد انجامید اما واقعیت این است که انقلاب اقتصادی در این کشور موجب تضعیف بیش از پیش فقرا در چین و در نتیجه کاهش اعتماد داخلی به سیاست‌های حکومت مرکزی شده است.

در حال حاضر در آمد روزانه چهار صد میلیون نفر در چین کمتر از یک دلار است و این موضوع خود مشکلی بزرگ بر سر اصلاحات محسوب می‌شود.

مانع دیگر کنترل شدید حزب کمونیست بر امور چین است. این کشور دو سال پیش برای نخستین بار چشم اندازی مشروط برای تحولات دموکراتیک منتشر کرد که در آن بر تسلط کامل حزب کمونیست در تمامی امور تاکید شده بود.

حکومت مرکزی در چین بر رسانه‌های گروهی این کشور تسلط کامل دارد، هر گونه صدای مخالفی را محکوم می‌کند و از شکل گیری حزب‌های اپوزیسیون جلوگیری به عمل می‌آورد.

همچنین طی چند سال گذشته پکن تدابیر امنیتی و اطلاعاتی شدیدتری را اعمال می‌کند و در واقع حتی با افراد و نه تشکل‌های فعال علیه حزب کمونیست برخورد می‌کند.